Doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư vào Indonesia
Các ông trùm Trung Quốc đang thúc đẩy ngành công nghiệp nhôm của Indonesia bằng những dự án trị giá hàng tỷ USD, tương đương với quy mô đầu tư lớn mà họ từng rót vào ngành khai thác niken của quốc gia này khoảng một thập kỷ trước.
Trong bối cảnh bị hạn chế sản xuất trong nước, các công ty như Tsingshan Holding của tỷ phú Xiang Guangda, China Hongqiao và Shandong Nanshan Aluminum của Song Jianbo đang chuyển hướng sang nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đầu tư mạnh vào các nhà máy luyện kim và nhà máy tinh luyện mới.
Goldman Sachs ước tính sản lượng nhôm của Indonesia có thể tăng gấp năm lần vào cuối thập kỷ này.
Sự gia tăng nhanh chóng này đã bị đánh giá thấp, khiến các công ty kim loại lớn như BHP Group phải đóng cửa một số hoạt động tại Úc và những nơi khác. Ngay cả ngành công nghiệp trong nước của Indonesia hiện cũng đang đối mặt với áp lực do sự phát triển quá nhanh.
“Trong năm năm tới, Indonesia sẽ trở thành trung tâm của ngành nhôm toàn cầu,” Alan Clark, giám đốc công ty tư vấn kim loại CM Group, nhận định. “Thật thú vị khi so sánh những gì đã diễn ra với ngành niken toàn cầu.”
Ảnh chụp từ trên cao hoạt động khai thác của PT Gag Nikel tại đảo Gag, Raja Ampat, Indonesia. Ảnh: Reuters
Dù trữ lượng bô-xít của Indonesia – nguyên liệu đầu vào chính để sản xuất nhôm – không lớn bằng trữ lượng niken cấp thấp từng thúc đẩy ngành công nghiệp niken nhờ đổi mới công nghệ, chúng vẫn đủ để hỗ trợ một ngành luyện kim quy mô lớn nhờ lợi thế lao động giá rẻ và nguồn điện từ than đá.
Đối với đội ngũ lãnh đạo Indonesia, những người đang muốn phát triển ngành sản xuất để tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng, khả năng lặp lại thành công như với niken là rất hấp dẫn. Điều này đã khiến Tổng thống khi đó là Joko Widodo ban hành lệnh cấm xuất khẩu bô-xít vào năm 2023.
Tổng thống đương nhiệm Prabowo Subianto tiếp tục theo đuổi chính sách phát triển hạ nguồn, kỳ vọng rằng nó sẽ góp phần tài trợ cho các mục tiêu lớn như chương trình cung cấp bữa ăn miễn phí toàn trường và thành lập một quỹ đầu tư quốc gia khổng lồ.
Việc xây dựng một nhà máy tinh luyện thường tốn khoảng 1 tỷ USD – một khoản đầu tư đáng kể – nhưng nhiều công ty Trung Quốc sẵn sàng chấp nhận mức chi phí này để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu thô ổn định.
Chỉ riêng trong năm nay, ba nhà máy tinh luyện alumina – một phần quan trọng trong chuỗi sản xuất nhôm – sẽ bắt đầu đi vào hoạt động. Ít nhất ba nhà máy khác dự kiến sẽ hoàn thành trước cuối năm 2027, giúp tăng hơn năm lần công suất tinh luyện của Indonesia và đưa nước này trở thành một trong những nhà sản xuất hàng đầu thế giới, theo công ty tư vấn CRU Group.
Thành công của Indonesia
Trong lĩnh vực luyện kim, Indonesia cũng đang đạt được những bước tiến lớn. Theo Goldman Sachs, hiện có hai nhà máy luyện nhôm đã vận hành, và bốn nhà máy khác dự kiến sẽ đi vào hoạt động trước khi thập kỷ này kết thúc.
Lệnh hạn chế xuất khẩu bô-xít của Indonesia ban đầu khiến Trung Quốc phải chuyển sang nhập khẩu từ Guinea – nước sản xuất bô-xít lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, Guinea đang siết chặt quyền khai thác đối với các công ty từ chối xây dựng nhà máy tinh luyện tại chỗ, qua đó thể hiện quyền kiểm soát chuỗi cung ứng ngày càng tăng.
Hiện tại, câu hỏi lớn được giới giao dịch kim loại đặt ra là liệu Trung Quốc có thể tiếp tục đầu tư vào Indonesia mà không làm ảnh hưởng đến triển vọng dài hạn của loại kim loại tiêu tốn nhiều năng lượng này – một nguyên liệu thiết yếu trong mọi thứ từ lon nước ngọt, đến robot và xe điện.
Câu chuyện của niken là một bài học cảnh báo. Một thập kỷ trước, Indonesia chỉ chiếm khoảng 7% sản lượng niken toàn cầu – nay con số đó là gần 60%, nhờ vào điện than giá rẻ và sự bùng nổ của các nhà máy luyện kim do Trung Quốc đầu tư.
Theo ông Agustinus Tan, tổng giám đốc công ty sản xuất bô-xít Laman Mining, một số đại gia kim loại Trung Quốc đang đề nghị mang từng phần nhà máy của họ sang Indonesia, hoặc cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty địa phương không đủ vốn.
“Có một vài nhà máy đang chuẩn bị đóng cửa, và họ đề nghị mua lại máy móc,” Tan cho biết. Công ty của ông đang lên kế hoạch xây dựng một nhà máy tinh luyện vào năm tới.
Trong số các nhà đầu tư lớn của Trung Quốc, Tsingshan là một cái tên nổi bật. Tập đoàn thép không gỉ này đã dẫn đầu làn sóng đầu tư vào ngành niken của Indonesia, nhờ quy mô lớn và chiến lược cắt giảm chi phí quyết liệt. Nhà máy luyện nhôm đầu tiên của họ đã đi vào hoạt động từ năm 2023, và một nhà máy lớn hơn dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất vào năm tới.
“Khi Tsingshan tham gia vào ngành nhôm, mọi người đều bị sốc,” Andy Farida, chuyên gia phân tích nhôm tại Fastmarkets, nhận xét. “Họ đang đa dạng hóa mạnh mẽ.”
Tuy nhiên, vẫn có nhiều ý kiến hoài nghi về việc các công ty này có thể theo kịp kế hoạch đã đặt ra, nhất là trong bối cảnh khó khăn kinh tế đang đè nặng lên giá nhôm.
Các nhà phân tích tại Citigroup cho rằng sẽ chỉ có rất ít nguồn cung bổ sung trên toàn cầu – kể cả ở Indonesia – nếu giá nhôm vẫn giữ ở mức gần 2.500 USD/tấn như hiện nay.
“Nhiều người trong ngành tin rằng hầu hết các kế hoạch này sẽ không bao giờ thành hiện thực,” Liu Defei, một cựu chuyên gia phân tích của Rio Tinto và hiện là nhà nghiên cứu tại Antaike, cho biết. Ông chỉ ra vấn đề nan giải về nguồn điện. “Nếu các nhà máy luyện kim không thể đảm bảo nguồn điện ổn định và giá rẻ – bao gồm cả việc xây dựng hệ thống điện hiệu quả – thì họ sẽ bị kẹt lại giữa đường.”
Than đá – nguồn tài nguyên dồi dào của Indonesia – có thể lại được sử dụng để cung cấp năng lượng cho ngành nhôm, giống như từng làm với ngành niken. Nhưng yếu tố quan trọng nhất sẽ là khả năng khai thác bô-xít đủ để đáp ứng tham vọng của các nhà đầu tư Trung Quốc.
“Tôi không nghĩ chúng ta nên đánh giá thấp khả năng của người Trung Quốc,” Farida nói. “Nếu họ có thể làm được điều đã làm với niken, thì những dự báo hiện tại có thể quá thận trọng.”
Theo SCMP
